Het kunstwerk ‘Shopping for Faces’ is in 2021 herwerkt naar ‘1960 Vintage Cyborg winkelkarmodel’.
Saturnus
De sculptuur, geplaatst op een rotonde in Lommel (Limburg, België), is een plaatstalen robot van drie meter hoog die een kleine robot opeet. Het zou een scène uit een horrorfilm kunnen zijn, maar de echte inspiratiebron was het schilderij Saturnus van Francisco de Goya (1746-1828). Het behoort tot de reeks ‘zwarte schilderijen’, en toont een kannibalistisch tafereel. Goya maakte zijn ‘pinturas negras’ op het eind van zijn leven toen hij, ziek en doof, steeds meer geïsoleerd raakte en last kreeg van depressies en angstdromen. Zijn dokter raadde hem aan die dromen op de muren van zijn huis te schilderen.
Mythe en oorlog
Saturnus, de god uit de Griekse mythologie, was bang dat zijn kinderen machtiger zouden worden dan hij. Hij at ze daarom bij hun geboorte op, met uitzondering van Zeus. Die werd door zijn moeder verstopt en in het geheim grootgebracht. Zeus gaf zijn vader later een braakmiddel te drinken, waarna Saturnus de kinderen levend en wel weer uitspuugde.
Goya heeft in Spanje de oorlog tegen de legers van Napoleon meegemaakt. Hij zag het sadistische geweld van de soldaten en de pijn en de angst van hun slachtoffers. Hij maakte er de indrukwekkende etsenreeks ‘De gruwelen van de oorlog’ over.
Zijn eeuw was de eeuw van de Verlichting, maar van het positieve mensbeeld dat daar doorgaans mee geassocieerd wordt, merkte hij bitter weinig. Wellicht zag hij een gelijkenis tussen de ellende van zijn eigen tijd en de mythe van Saturnus. Misschien wou Goya niet zozeer het oude mythologische verhaal vertellen, dan wel aangeven hoe gedesillusioneerd hij was in de mens: een god die krankzinnig wordt van zijn eigen creaties en in zijn waanzin alles wil vernietigen.
Saturnus als robot
Deze interpretatie is de aanleiding geweest voor Hendrickx’ beeld: de robot Saturnus. In onze tijd is het de wetenschap die angst creëert: ze evolueert razendsnel, en is meester over leven en dood. Ze verlengt en redt weliswaar levens, maar ze wijzigt ook genetisch materiaal, kloont, vriest mensen in zodat ze later weer kunnen ontwaken. Wordt – of is – de wetenschap de nieuwe god?
De kunstenaar stelt de wetenschap niet in vleselijke maar in technische gedaante voor: als robotgod. Ook die god kan dingen scheppen die voor de mens ongewenst zijn en die hemzelf uiteindelijk tot waanzin drijven. Zo wordt Saturnus een waarschuwing voor de wetenschap en de industrie van de toekomst. Kunnen zij zich boven natuur en cultuur verheffen? Hoe gaan de nieuwe machthebbers met hun macht om? De kunstenaar pleit uiteindelijk voor gezond verstand, dat in ethische kwesties zou moeten primeren op winst en macht.
Saturnus en de rotonde (geplaatst in 2009) (herlocatie in aanvraag)
Het beeld en de rotonde vormen als kunstwerk een geheel. De symboliek van het beeld wordt immers doorgetrokken in het contrast tussen het plaatstalen sculptuur en de natuurlijke beplanting. Het beeld staat symbool voor de wetenschap, de beplanting voor de natuur. De struiken bij het beeld kleuren eenmaal per jaar rood, de overige begroeiing blijft het hele jaar groen. De rode kleur is een gepaste verwijzing naar het bloederige schilderij van Goya en stelt symbolisch het terrein voor dat de wetenschap op de natuur heeft veroverd.
De gerasterde Saturnus
Deze nieuwe versie gemaakt in 2013 is inhoudelijk gelijk aan de sculptuur, maar hier krijgt het godsbeeld een gerasterde, virtuele vorm, terwijl de mensen hun vleselijke vorm behouden.
Link naar ‘De gerasterde Saturnus’.
3D print Saturnus
Link naar 3D print Satunus (16x12x25cm)