Tijdsduur: 3’16”
De installatie die Niko Hendrickx recent heeft afgewerkt oogt luguber: een robot pleegt op drie verschillende – traditionele – manieren zelfmoord: hij verhangt zich aan een boom, hij snijdt zich liggend in een bad de polsen door, en hij schiet zich een kogel door het hoofd.
Oorspronkelijk heette het werk Suicide Attempts of a Robot in Denial. De manier waarop de titelwijziging tot stand is gekomen, is typisch voor Hendrickx’ werkwijze. Nadat de installatie was voltooid maakte hij er een videoversie van. Bij zijn zoektocht naar gepaste muziek stootte hij op het Langham Research Centre in Groot-Brittannië, dat opnames maakt met oude analoge apparatuur. In februari 2014 brachten ze de LP en CD John Cage -Early Electronic and Tape Music uit, met daarop het nummer Imaginary Landscapes No. 5. Hendrickx vond dat zowel de muziek als de titel de betekenis van zijn werk konden verdiepen, en paste de titel van zijn installatie meteen aan. Hij laat hiermee bewust het toeval een rol spelen in zijn kunst.
Interpretatie
Zelfmoord is voor de meesten onder ons een choquerend, of minstens een controversieel en verontrustend gegeven. Dat is in dit werk van Hendrickx uiteraard niet anders, maar tegelijkertijd is het niet vrij van ironie. Die ironie schuilt in het feit dat het een robot is die de fatale daad stelt. Deze antropoïde is in zijn artificiële intelligentie kennelijk zo ver doorgeschoten dat hij de mens tot in het zelf gekozen levenseinde imiteert. Hij ontkent zo zijn eigen bestaan van bedrading en elektronische circuits. Zijn keuze voor ‘de menselijke weg’ is futiel en inefficiënt. Om er een eind aan te maken hoeft een robot immers niet naar koord of pistool te grijpen, hij dient zichzelf enkel te amputeren van de energiebron die hem overeind houdt.
In de videoversie zijn sommige van de landschappen realistisch, andere zijn digitaal aangemaakt. De kunstenaar suggereert hiermee dat de robot ‘echt’ wil zien, zoals de mens, maar dat ook dat hem niet lukt: zijn optische sensor zal hem voorlopig niet meer kunnen leveren dan imaginary landscapes, een digitale registratie van de werkelijkheid. Tot op heden is het nog altijd de mens die creëert en controleert. Het is de mens die het touw doorsnijdt, het pistool weglegt en het bad laat leeglopen.
Ethiek
In wezen gaat Imaginary Landscapes, net als veel andere werken van Hendrickx, over ethiek. De kunstenaar drukt zijn bezorgdheid uit over techniek en wetenschap, die tegen een halsbrekend tempo van ons weg lijken te evolueren. Wie neemt nog de tijd om bij dit alles de nodige ethische vragen te stellen? Zijn we nog meester van de evolutie die we gecreëerd hebben, of gaat ze met ons op de loop? (iv) (2015)
